Lidhu me ne

Azerbaixhan

Shqyrtimi i marrëdhënieve BE-Azerbajxhan përpara Samitit të Partneritetit Lindor

SHARE:

Publikuar

on

Ne përdorim regjistrimin tuaj për të siguruar përmbajtje në mënyrat për të cilat jeni pajtuar dhe për të përmirësuar kuptimin tonë për ju. Mund të çabonohesh në çdo kohë.

OnD15 dhjetor, Brukseli do të presë samitin e gjashtë të liderëve të vendeve të BE-së dhe Partneritetit Lindor (EaP) – samiti i parë zyrtar midis bllokut dhe anëtarëve të tij lindorë që nga viti 2017. Marrëdhëniet midis palëve kanë evoluar në rrugë të ndryshme që nga fillimi i EaP dymbëdhjetë vjet më parë – shkruan Vasif Huseynov

 Për Azerbajxhanin, takimi i ardhshëm do të jetë samiti i parë pas fitores vendimtare të vendit ndaj Armenisë në Luftën 44-ditore të Karabakut (27 shtator – 10 nëntor 2020) që rivendosi integritetin territorial të vendit. Do të jetë gjithashtu një mundësi e rëndësishme për të folur për të ardhmen e marrëdhënieve të vendit me BE-në dhe ndoshta edhe për draftin e një marrëveshjeje të re kornizë, të cilën palët kanë negociuar prej disa vitesh.

Në vitin 2010, BE-ja u propozua një lloj i ri i kuadrit ligjor për vendet e PP-së, përkatësisht Marrëveshja e Asociimit (AA). Qeveria e Azerbajxhanit, megjithëse fillimisht filloi negociatat me BE-në për një AA, në vitin 2013 vendosi kundër saj, duke kritikuar natyrën me në qendër BE-në e propozimit. Baku deklaroi kundërshtimin e saj ndaj çdo marrëveshjeje që mund të cenonte natyrën strategjike dhe të barabartë të marrëdhënieve të saj me BE-në. Në vend të një AA, qeveria e Azerbajxhanit propozoi dy korniza alternative që supozohet se do të përputheshin më mirë me interesat dhe objektivat e Azerbajxhanit. Nisma e parë e Bakut, Partneriteti Strategjik i Modernizimit (SMP), i propozuar në 2013, nuk do të ishte ligjërisht i detyrueshëm (përkundrazi me AA), do të ruante Marrëveshjen e Partneritetit dhe Bashkëpunimit (PCA) të vitit 1996 si bazë ligjore për marrëdhëniet, duke përjashtuar politikisht çështjet e diskutueshme dhe përmendin qartë integritetin territorial të Azerbajxhanit në lidhje me konfliktin Armeni-Azerbajxhan.

Ndërkohë që BE-ja hodhi poshtë SMP-në, por tregoi një ton më të hapur për propozimin e dytë – Marrëveshjen e Partneritetit Strategjik – që u iniciua nga qeveria e Azerbajxhanit në Samitin e PAL të Rigës në 2015. Në nëntor 2016, Shërbimi Evropian i Veprimit të Jashtëm (EEAS) mori një mandat për negociata nga shtetet anëtare në Këshillin e BE-së dhe në shkurt të vitit të ardhshëm palët filluan negociatat. Në prill 2019, Ministri i Jashtëm i Azerbajxhanit Elmar Mammadyarov deklaroi se më shumë se 90 për qind e tekstit të marrëveshjes BE-Azerbajxhan tashmë është rënë dakord.

Në fund të vitit 2019, presidenti i Azerbajxhanit Ilham Aliyev zbuloi se thelbi i grindjes në negociatat për një dokument të ri lidhet me pritshmërinë e BE-së për anëtarësimin e Azerbajxhanit në Organizatën Botërore të Tregtisë (OBT) dhe rregulloret e propozuara mbi çmimin e gazit natyror të eksportuar nga Azerbajxhani. “Nuk ka ardhur koha për një anëtarësim të tillë [në OBT], pasi baza e eksporteve tona sot është nafta dhe gazi”, tha presidenti Aliyev. Lidhur me çmimet e energjisë, ai bëri të ditur se Azerbajxhanit i ofrohet të shesë gaz për eksport me çmimet e brendshme – gjë që është e papranueshme për Bakun pasi qytetarëve të Azerbajxhanit u sigurohet gaz natyror me çmim të reduktuar.

Pavarësisht këtyre sfidave në negociata, palët nuk janë dorëzuar dhe kërkojnë të arrijnë marrëveshje në të ardhmen e afërt. Bashkëpunimi gjithëpërfshirës ekonomik ndërmjet BE-së dhe Azerbajxhanit, veçanërisht në fushën e energjisë, ka qenë motivimi kryesor për palët për të finalizuar procesin e negociatave. BE-ja ka peshën më të madhe (më shumë se 40 për qind) në tregtinë totale të Azerbajxhanit, është investitori më i madh si në sektorin e naftës ashtu edhe në atë jo-naftës të vendit. Nga ana e tij, Azerbajxhani luan një rol gjithnjë e më të rëndësishëm për sigurinë energjetike evropiane. Republika e Kaukazit Jugor furnizon rreth 5% të kërkesës së BE-së për naftë dhe eksporton gaz në tregun evropian për herë të parë që nga viti i kaluar.

Në dhjetor 2020, Azerbajxhani filloi të eksportojë gaz në Evropë përmes Korridorit Jugor të Gazit (SGC), një projekt me vlerë 33 miliardë dollarë. Edhe pse pjesa e gazit Azerbajxhan është më pak se 2 për qind në importet e përgjithshme të gazit të BE-së, për disa anëtarë gazi azerbajxhanas do të ndryshonte lojën. Për shembull, Bullgaria do të jetë në gjendje të mbulojë deri në 33% të kërkesës totale të gazit përmes gazsjellësit SGC pas përfundimit të interkonjeksionit me Greqinë. Nga ana tjetër, rëndësia e këtij gazsjellësi për sigurinë energjetike evropiane do të rritet ndjeshëm nëse bisedimet për pjesëmarrjen e Turkmenistanit në projekt përfundojnë me sukses.

reklamë

"Nga janari deri më 31 tetor të këtij viti, Azerbajxhani dërgoi më shumë se 14 miliardë metra kub gaz natyror nëpërmjet kësaj rruge për 10 muaj. Gazi u dërgua në Turqi, Gjeorgji, Itali, Greqi dhe Bullgari," tha Presidenti Aliyev në fjalimin e tij. në Forumin e VIII Global të Baku në nëntor 2021. “Sa i përket vendeve ku furnizohet me gaz Azerbajxhani, nuk ka gaz, nuk ka krizë çmimesh, nuk ka ngrirje. Kjo tregon edhe një herë se Korridori Jugor i Gazit është një projekt i rëndësishëm për sigurinë e energjisë dhe Evropa në tërësi”, shtoi ai.

Zgjidhja e konfliktit Armeni-Azerbajxhan hap mundësi të reja për marrëdhëniet Azerbajxhan-BE. Gjatë gjithë angazhimit të saj me rajonin, ka qenë një sfidë për BE-në të dalë me një qasje të pranueshme si për Baku ashtu edhe për Jerevanin. Ndërsa Jerevani i kërkoi BE-së të theksonte parimin e vetëvendosjes në lidhje me territoret e pushtuara të Azerbajxhanit, Baku i bëri thirrje Brukselit që të trajtojë integritetin territorial të Azerbajxhanit në të njëjtën mënyrë siç bën me konfliktet e tjera territoriale në fqinjësi. Çlirimi i territoreve të okupuara të Azerbajxhanit vitin e kaluar dhe fillimi i negociatave për përcaktimin dhe përcaktimin e kufijve Armeni-Azerbajxhan muajin e kaluar ka të ngjarë të krijojë një mjedis politik më të favorshëm për BE-në për t'u angazhuar me vendet e rajonit.

Për të shfrytëzuar në mënyrë efektive mundësitë e krijuara nga situata e pasluftës, BE-ja megjithatë duhet të trajtojë në mënyrë të barabartë vendet e rajonit dhe të marrë parasysh shqetësimet e tyre në politikat e saj kundrejt rajonit. Për shembull, Brukseli u kritikua gjerësisht në Azerbajxhan këtë verë pas shpalljes së një pakete ndihme për vendet e Partneritetit Lindor. Duke shpërfillur nevojat e Azerbajxhanit për të çminuar dhe rehabilituar rajonin e shkatërruar totalisht të Karabakut, BE-ja ndau shumë më pak ndihmë për Azerbajxhanin (më pak se 200 milionë euro) sesa Gjeorgjinë (3.9 miliardë euro) dhe Armeninë (2.6 miliardë euro). BE-ja ka dështuar të japë një shpjegim bindës për këtë mospërputhje, e cila ngriti pyetje në lidhje me natyrën e vërtetë dhe objektivat e paketës së investimeve dhe pati një ndikim negativ në imazhin e BE-së në mesin e Azerbajxhanasve.

Në prag të samitit të EaP-së, megjithëse nuk është e qartë nëse Baku dhe Brukseli mund të finalizojnë bisedimet për marrëveshjen e re kornizë dhe ta nënshkruajnë atë gjatë samitit, lidhjet ekonomike dypalëshe dhe zgjidhja e konfliktit Armeni-Azerbajxhan krijojnë më të favorshme kushtet për zhvillimin e marrëdhënieve midis Azerbajxhanit dhe Bashkimit Evropian.

Dr. Vasif Huseynov është një këshilltar i lartë në Qendrën e Analizës së Marrëdhënieve Ndërkombëtare (Qendra AIR) në Baku, Azerbajxhan

Ndani këtë artikull:

EU Reporter publikon artikuj nga një shumëllojshmëri burimesh të jashtme të cilat shprehin një gamë të gjerë pikëpamjesh. Qëndrimet e marra në këta artikuj nuk janë domosdoshmërisht ato të EU Reporter.

Trending